Zielona energia w Tanzanii!

W ramach programu Ministerstwa Spraw Zagranicznych: "Polska Pomoc Rozwojowa 2012" PZS, we współpracy z OIKOS East Africa realizuje projekt: "Zwiększanie dostępu do odnawialnych źródeł energii na obszarach wiejskich w Tanzanii".
Tanzania, region Arusha, a dokładniej jeden z jego 5 dystryktów - Arumeru. Najpopularniejszym rodzajem krajobrazu są tutaj sawanny, a u podnóża góry ziemie uprawne. Wśród mieszkańców tego obszaru (ok. 50 000 ludzi) należy wymienić dwie grupy: Masajów zajmujących się pasterstwem oraz rolniczą ludność Meru.
Skupiska ludzkie mają tu charakter rozproszony i ograniczają się do małych wiosek bez dostępu do elektryczności. W całej Tanzanii tylko 14% ludności ma dostęp do sieci elektroenergetycznej (Energy Sector annual review 2010) i według Tanzania Energy Action Plan (2003) w najbliższej przyszłości sytuacja ta nie zmieni się. Oznacza to, że nie tylko indywidualni mieszkańcy nie mają dostępu do energii, ale też brak jej w instytucjach użyteczności publicznej, takich jak szkoły czy placówki opieki zdrowotnej.
Na co dzień za źródło światła po zmroku służą lampy naftowe, a do gotowania i ogrzewania używa się drewna lub węgla drzewnego. Rozwiązania te nie są jednak korzystne ani dla zdrowia ludzi ani też dla środowiska naturalnego. Szacuje się, że każda rodzina zużywa tu średnio 15 kg węgla drzewnego na tydzień, co daje w skali roku dla całego obszaru ok. 4500 ton węgla. Jest to równe deforestacji na poziomie 1,6 ha rocznie, a także przyczynia się do emisji gazów cieplarnianych uwalnianych w procesach spalania węgla.
Wycinanie drzew w celu pozyskiwania drewna na opał sprawia, że postępująca deforestacja, połączona ze złym gospodarowaniem zasobami oraz brakiem zrównoważonych praktyk stają się przyczyną degradacji środowiska. Powoduje to erozję gleb, zmniejszenie obszarów przydatnych rolniczo, spadek poziomu biodywersyfikacji, wysychanie rzek, zmiany mikroklimatu, a ostatecznie pogłębianie ubóstwa. Niszczenie lasu dodatkowo zmniejsza zdolności adaptacyjne środowiska do odczuwalnych zmian klimatu.
Zwiększanie dostępu do odnawialnych źródeł energii na obszarach wiejskich w Tanzanii
Właśnie w dystrykcie Arumeru Polska Zielona Sieć realizuje obecnie projekt, który jest owocem współpracy z tanzańską organizacją OIKOS East Africa. Został on wypracowany wspólnie, w oparciu o analizę potrzeb lokalnych społeczności oraz wieloletnie doświadczenie, jakim dysponuje organizacja partnerska.
W ramach realizowanego projektu PZS we współpracy z OIKOS East Africa wyposaży pięć budynków użyteczności publicznej zlokalizowanych na terenach obszarów wiejskich w odnawialne źródła energii.

Dokładne miejsce realizacji projektu.
Region Arusha, 5 wsi należących do okręgów Oldonyosambu, Ngarenanyuki i Leguruki w dystrykcie Arumeru. Miejscowości te leżą na północ od Mount Meru (4565 m, piąta pod względem wysokości góra w Afryce) i Parku Narodowego Arusha, ok. 60 km od Arushy.
W budynkach zostaną zamontowane panele fotowoltaiczne wraz z kompletem niezbędnego oprzyrządowania, które pozwoli na kumulowanie i późniejsze wykorzystanie energii elektrycznej m.in. na potrzeby oświetleniowe obiektów.
Podniesie to jakość działalności tych instytucji i jednocześnie będzie dobrą okazją do promowania odnawialnych źródeł energii jako bezpiecznego, korzystnego dla zdrowia ludzi i środowiska rozwiązania, które może zapewnić dostęp do energii indywidualnym rodzinom.
Panele fotowoltaiczne i kolektory słoneczne są w warunkach panujących w Tanzanii najprostszym i najmniej problemowym podczas użytkowania rozwiązaniem. Ponadto system indywidualnych, rozproszonych, odnawialnych źródeł energii na obszarach wiejskich jest tańszy dzięki temu, że omijają go koszty charakterystyczne dla scentralizowanych systemów produkcji energii, takie jak:
koszty związane z wydobyciem paliw kopalnych (bo głównie z nich produkowana jest energia w scentralizowanych sieciach), z koniecznością budowy sieci przesyłowych i, co oczywiste produkcja energii z OZE likwiduje również emisję z tytułu spalania paliw kopalnych.
Kolejnym ważnym aspektem jest fakt, że wśród lokalnej społeczności można znaleźć przeszkolonych techników, którzy mogą się zająć instalacją od strony technicznej (szkolenia przeprowadził partner lokalny - OIKOS East Africa [1]).
Prąd i ciepła woda dla ambulatorium
Do tej pory w budynku ambulatorium Ngarenyanuki, które od wielu lat funkcjonuje w regionie jako punkt szpitalny (dziennie korzysta z niego ok. 40 pacjentów) nie było instalacji elektrycznej. W ramach projektu ten punkt szpitalny zostanie wyposażony w panele fotowoltaiczne o łącznej mocy 280 W. Ponadto zostanie zainstalowany również kolektor słoneczny wraz z 200 litrowym zbiornikiem wody oraz zbiornikiem i instalacją przeznaczoną na wykorzystanie wody deszczowej. Instalacja paneli w ambulatorium Ngarenyanuki sprawi, że mieszkańcy regionu (ok. 16 tys. osób), będą mogli uzyskać pomoc medyczną bez względu na porę dnia czy nocy.
Panele fotowoltaiczne dla szkół
W Tanzanii, zgodnie z obecną polityką edukacyjną kraju, budowa infrastruktury szkolnej zależy od inicjatywy i środków, jakie uda się zgromadzić wśród lokalnych społeczności. Całkowity koszty budowy szkół I i II stopnia ponoszą mieszkańcy danego regionu, rząd natomiast zapewnia wykwalifikowanych nauczycieli.
W ramach realizowanego projektu w "odnawialną energię elektryczną" oprócz ambulatorium w Ngarenyanuki zostaną zaopatrzone również 3 szkoły podstawowe i jedna szkoła II stopnia (liceum). Instalowane w szkołach panele, pozwolą na oświetlenie klas oraz w przypadku szkoły II stopnia w Miririni (okręg Leguruki), na zasilenie komputera i drukarki, zakupionych w ramach projektu. Instalacja oświetlenia w szkołach sprawi, że zajęcia będą mogły być prowadzone nie tylko za dnia, ale również wieczorami. Dzięki takim rozwiązaniom szkoła podstawowa w godzinach popołudniowych będzie mogła zostać przekształcona w placówkę edukacyjną dla dorosłych.
Powszechnie przyjętym zwyczajem w Tanzanii jest również prowadzenie kuchni szkolnej. Działa to w ten sposób, że rodzice zapewniają produkty żywnościowe lub pieniądze na ich zakup, a dzieci w trakcie zajęć zbierają drewno na opał. Na bazie tego szkoła zapewnia jeden posiłek dziennie dla dzieci.
W szkole podstawowej w Uwiro (okręg Ngarenyanuki) w tej chwili posiłki gotowane są na otwartym ogniu, dlatego w ramach projektu zostanie zakupiona wydajna kuchnia na biomasę, dzięki czemu będzie zużywane mniej drewna niż dotychczas. Jest to istotne z punktu widzenia ochrony środowiska, zaś uczniowie będą poświęcać mniej czasu na zebranie i przyniesienie drewna, a więcej na naukę.
Pierwsza wizyta pracowników PZS w Tanzanii miała miejsce w maju bieżącego roku - fotorelacja z tej wizyty jest dostępna tutaj
1) Organizacja OIKOS East Africa realizowała w latach 2008-2011 wraz z włoską organizacją rozwojową OIKOS Italy projekt finansowany ze środków Komisji Europejskiej zatytułowany „BEST RAY – Bringing Energy Services to Tanzanian Rural Areas”. W ramach projektu zapewniony został dostęp do odnawialnych źródeł energii w kilkudziesięciu instytucjach użyteczności publicznej, a także przeprowadzona została kampania informacyjna na temat korzyści z inwestowania w odnawialne źródła energii połączona z cyklem szkoleń dla osób chcących zająć się sprzedażą i instalacją paneli fotowoltaicznych. Projekt nie rozwiązał problemów z dostępem do elektryczności na obszarze, ale stworzył warunki do dalszej pracy w celu zapewnienia dostępu do odnawialnych źródeł energii i rozwoju przy jednoczesnej ochronie środowiska naturalnego.