Wyścig o zasoby Afryki. Kraje Unii górą?

Ostatnie doniesienia na temat kontrowersyjnych projektów wydobywczych w Afryce wspieranych finansowo przez Bank Unii Europejskiej – Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) rzucają negatywne światło na motywy, jakimi kierują się państwa członkowskie Unii Europejskiej (UE) inwestując w najuboższych krajach świata [1].

Inwestycje zamiast domniemanego rozwoju krajów rozwijających się pogłębiają ubóstwo mieszkańców, zanieczyszczają środowisko, a w jednym przypadku doprowadziły do śmierci czteroletniej dziewczynki.

W ubiegłym miesiącu EBI wycofało swoje wsparcie dla giganta na rynku miedzi – szwajcarskiej firmy Glencore, która wcześniej otrzymała od Banku pożyczkę na zmodernizowanie kopalni miedzi Mopani w Zambii. Organizacje lokalne oraz europejskie ujawniły, że podporządkowana Glencore firma Mopani Copper Mines unika płacenia podatków, przyczyniając się tym samym do pogłębiania ubóstwa jednego z najbiedniejszych krajów świata. Glencore odrzuca zarzuty.

Wcześniejsze projekty, którym EBI udzieliło pożyczek również okazały się ‘problematyczne’, a przy ich wdrażaniu i ocenianiu nie zastosowano ogólnie przyjętych międzynarodowych standardów.

BHP Billiton otrzymało w 2001 roku pożyczkę na 18 milionów funtów na piec w hucie aluminium w Mozambiku. Inwestycja ta była przyczyną zanieczyszczenia powietrza. Mimo że firma twierdzi, że emisje niefiltrowanych pyłów oraz oparów pozostają w granicach podawanych przez Światową Organizację Zdrowia, lokalne grupy złożyły do EBI oraz innych inwestorów skargę, utrzymując, że zastosowano błędne pomiary przy ocenie zanieczyszczenia.

W roku 2004 EBI pożyczyło firmie wydobywczej Kenmare Resources 36 milionów funtów na kopalnię tytanu Moma w Mozambiku. W październiku 2010 roku przepełniony staw na terenie kopalni wylał na pobliską wieś Topuito zabijając czteroletnią dziewczynkę i niszcząc 388 domów.

Kopalnia ta działa w tzw „wolnej strefie przemysłowej, pozwalając operującym tam przedsiębiorcom na unikanie płacenia podatków, przywozowych i wywozowych należności celnych, podatku VAT w jednym z najbiedniejszych krajów świata.

Koalicja europejskich organizacji pozarządowych Counterbalance, w której uczestniczy Polska Zielona Sieć, stanowczo sprzeciwia się udzielaniu przez EBI pożyczek dla kontrowersyjnych projektów wydobywczych dopóki Bank nie zastosuje odpowiednich norm zmuszających przedsiębiorstwa do stosowania międzynarodowych standardów i norm.

Pożyczki europejskiego Banku Inwestycyjnego, które mają za zadanie między innymi wspierać rozwój gospodarczy, przyczyniać się do redukcji ubóstwa poza UE pokazują, że Bank w krajach rozwijajacych się wspiera w dużej mierze przemysł wydobywczy, który szkodzi lokalnym społecznościom i środowisku.

Warto też zauważyć, że przedsiębiorstwa związane z wydobyciem surowców są bez problemu w stanie pozyskać prywatne fundusze i nie potrzebują pieniędzy podatników UE.

Pożyczki EBI powinny przede wszystkim wspierać sektory, którym trudniej jest uzyskać finansowanie takie jak np. szkolnictwo, rolnictwo itp., a nie intratne przedsięwzięcia, które choć generują ogromne zyski mają wątpliwą rolę rozwojową.