Wpływ przemysłu wydobywczego na kraje rozwijające
czy ropa zapewnia dobrobyt kraju?
Według danych Banku Światowego na temat prawdziwego produktu krajowego brutto (PKB) per capita, w okresie 1960–2000 kraje rozwijające się, które posiadają niewielką ilość dóbr
naturalnych odnotowały wzrost dwu-trzykrotnie szybszy niż kraje bogate w zasoby. Z 45 krajów, które nie zdołały w tym czasie utrzymać wzrostu gospodarczego, 39 pozostawało silnie uzależnionych
od przemysłu wydobywczego – ropy naftowej, gazu ziemnego i kopalin – i większość z nich była w latach 90-tych areną gwałtownych konfliktów i 
niepokojów społecznych.(1)
Z perspektywy globalnej, przemysł wydobywczy jest ważny dla gospodarki ponad pięćdziesięciu krajów rozwijających się; jednak ponad 1,5 miliarda mieszkańców tych krajów żyje, wedle szacunków za mniej niż dwa dolary dziennie. Dwanaście krajów najbardziej zależnych od zasobów mineralnych i sześć krajów najbardziej zależnych od zasobów ropy naftowej Bank Światowy zaklasyfikował w grupie Wysoce Zadłużonych Krajów Ubogich. Co więcej, programy Banku Światowego mające na celu wzrost prywatnych inwestycji Północy w produkcję ropy naftowej na Południu drastycznie zwiększyły ich zadłużenie. Wielostronna i dwustronna „pomoc” Północy dla projektów eksportu ropy naftowej na Południu również doprowadziła do wzrostu, nie zaś redukcji zadłużenia.(2)
Wiele wskazuje na to, że kraje uzależnione od przemysłu wydobywczego doświadczają problemów związanych z występowaniem:
• korupcji.
• autorytarnych rządów,
• nieskuteczności działań władz,.
• wydatków na cele militarne,
• wojen domowych,
• łamania praw człowieka i praw obywatelskich.
gdzie jest nigeryjska ropa?
Przez dziesięciolecia ropa była głównym produktem eksportowym Nigerii. Jednakże dochody z ropy nie zapewniły większości Nigeryjczyków dobrobytu. Według Banku Światowego, odsetek populacji żyjącej w biedzie wzrósł z 28% w 1980 roku do 66% w 2000 roku.(3) Pozostałe, niezwiązane z ropą sektory gospodarki niemal zanikły. Bank Światowy potwierdza, że w Nigerii zaobserwować można symptomy zjawiska zwanego „przekleństwem zasobów” lub „paradoksem obfitości”.
O ile zyski z obecności zasobów naturalnych mogą przyczynić się do poprawy jakości życia całej populacji, to nie można powiedzieć, że twierdzenie to jest prawdziwe w przypadku ropy naftowej. Z drugiej strony istnieją kraje zależne od importu ropy. Na przykład, koszt importu ropy przez Tanzanię wzrósł z ok. 190 milionów dolarów w 2002 roku do ok. 480 milionów w 2006 roku, stanowiąc dodatkowe 290 milionów dolarów w płatnościach każdego roku za mniej więcej tą samą ilość ropy. O ile oczekiwano, że umorzenie długu uwolni około 140 milionów dolarów dla Tanzanii, to jest wciąż mniej niż połowa dodatkowych kosztów jakie ten kraj płaci co roku za ropę. Podobne tendencje w wyniku rosnących cen ropy można zaobserwować w wielu krajach świata.(4)
oddziaływanie na lokalne społeczności
Górnictwo, wydobycie ropy i gazu ziemnego oraz budowa rurociągów w ogromnym stopniu oddziałuje na ubogie, tubylcze i wiejskie społeczności. Ludzie ci często tracą swoje ziemie i żywy inwentarz – swoje główne źródło żywności, dochodu i środków utrzymania. Bardzo często są zmuszeni do pracy w niebezpiecznych warunkach za niewielką opłatą oraz cierpią w rezultacie zanieczyszczeń i degradacji środowiska spowodowanych przez te inwestycje. Co więcej, przedstawiciele lokalnych społeczności, którym brakuje niezbędnych umiejętności i wykształcenia, często nie są w stanie odnieść korzyści z faktu, że inwestycje przedsiębiorstw wydobywczych stwarzają miejsca pracy. Wielu przypadkach pracownicy są sprowadzani z innych regionów. Nierzadko owe negatywne skutki projektu stają się dokuczliwe zanim zacznie on przynosić jakiekolwiek korzyści.
prawa człowieka
W wielu krajach przemysł wydobywczy jest powiązany z łamaniem praw człowieka i konfliktami społecznymi. Do nadużyć tego rodzaju dochodziło np. w sytuacjach gdy do ochrony inwestycji wzywano wojsko. Ludność tubylczą i społeczności lokalne zmuszano do opuszczania swoich ziem, aby zrobić miejsce dla inwestycji, a osoby, które protestowały przeciwko takim rozwiązaniom były aresztowane lub spotykały się z brutalnymi represjami. W wielu krajach dochodziło do łamania prawa do swobody wypowiedzi w przypadku legalnych protestów mieszkańców przeciwko projektom z udziałem zagranicznych korporacji. kopalnia złota Yanacocha w Peru Kopalnia Yanacocha to otwarty szyb o powierzchni 251 km2 nieopodal miasta Cajamarca.
Międzynarodowa Korporacja Finansowa Banku Światowego zapewniła kredyty na łączną sumę 150 milionów dolarów na projekt, który jest wspólnym przedsięwzięciem amerykańskiej firmy Newmont i peruwiańskiej Buenaventura. Według lokalnych mieszkańców, region Cajamarca bardziej skorzystałby z inwestycji w turystykę, leśnictwo i rolnictwo. Działania górnicze, z zastosowaniem dużych ilości cyjanku w bardzo delikatnym regionie, skaziły źródła wody prowadząc do wyginięcia ryb i żab. Bydło domowe chorowało, zatrute zostało powietrze, a rośliny lecznicze uległy wyniszczeniu. Chociaż rząd peruwiański ustanowił specjalne prawo, mające zapewnić, że połowa podatków płaconych przez kopalnię będzie zainwestowana w region, od czasu rozpoczęcia operacji górniczych w 1993 roku Cajamarca stała się drugim najuboższym dystryktem w Peru. Podczas gdy w wiejskiej prowincji Cajamarca wzrasta ubóstwo, kilka osób w miastach wzbogaciło się niezmiernie.
W 2006 roku, działacze z GRUFIDES, peruwiańskiej organizacji działającej w imieniu lokalnych społeczności, otrzymali anonimy grożące im śmiercią, a ich działania śledzono z ukrytych kamer wideo. Śledztwo peruwiańskiej prasy ujawniło, że osoby, które były związane z firmą ochroniarską FORZA, wynajętą przez Newmont aby zapewnić bezpieczeństwo w Yanacocha, były zaangażowane w inwigilację członków GRUFIDES. Przypadki szpiegowania i prześladowania były badane przez organy zajmujące się prawami człowieka w ONZ i Organizacji Państw Amerykańskich i potępione przez różne organizacje zajmujące się prawami człowieka, w tym Amnesty International.
nasze żądania:
• Przedsiębiorstwa wydobywcze powinny zaprzestać niszczenia życia społeczności ludzkich. Realizacja wszelkich nowych projektów powinna być zakazana, o ile nie poprzedza ich swobodna decyzja, podjęta przez lokalne społeczności dysponujące odpowiednią wiedzą przed rozpoczęciem inwestycji.(5)
źródła informacji: Drilling into Debt: An Investigation into the Relationship Between Debt and Oil, Oilchange International, 2005 | The Impact of Higher Oil Prices on Select HIPC Countries, Center for American Progress , 2006 | World Bank Extractive Industries Report, 2003 | Extractive Sectors and the Poor,Michael Ross, OxfamUSA, 2001 | High Oil Prices: Undermining Debt Cancellation and Fueling a New Crisis?, Time for a Clean Energy Revolution, Jubilee USA, Oilchange International, July 2006
Przypisy:
(1) World Bank Extractive Industry Report, 2003
(2) Drilling into Debt: An Investigation into the Relationship Between Debt and Oil, Oilchange International, 2005.
(3) Worldbank, report `Implementation of theManagement Response to the Extractive Industries Review’, December 2006.
(4) The Impact of Higher Oil Prices on Select HIPC Countries, Center for American Progress, 2006.
(5) Swobodna decyzja, podjęta przed rozpoczęciem inwestycji przez lokalne społeczności dysponujące odpowiednią wiedzą oznacza uwzględnianie ich potrzeb (włączając w to kobiety) i poszanowanie ich prawa do ziemi i zasobów naturalnych. Niedopuszczalne jest wymuszanie zgody lub manipulacja. Planowane działania powinny być poprzedzone konsultacjami. Projekty należy przedstawiać w przystępny i zrozumiały sposób. Planowane działania muszą uzyskać aprobatę lokalnych społeczności.
kontakt