Rolnictwo i zmiany klimatu: prognozy dla Azji (cz. I)

Kontynuujemy nasz cykl na temat zmian klimatu i rolnictwa w różnych częściach świata. W najbliższych dwóch artykułach skupimy się na Azji. Zaczynamy od Azji Południowej obejmującej subkontynent indyjski i otaczające go kraje.

Liczba mieszkańców Azji Południowej przekracza 1,7 miliarda i wciąż rośnie. Wzrost w tym regionie jest szybki, zarówno pod względem liczby ludności, jak i dochodów. Zmiany klimatu, wzrost gospodarczy i przyrost naturalny oraz ich konsekwencje (pozytywne i negatywne) będą kształtować sytuację w regionie w nadchodzących dziesięcioleciach.

Bezpieczeństwo żywnościowe

Pomimo szybkiego wzrostu gospodarczego brak bezpieczeństwa żywnościowego wciąż stanowi ogromny problem w niektórych krajach Azji Południowej. Około 295 milionów osób, czyli 16,8% ogółu ludności regionu, jest niedożywionych.

Zboża są podstawowym źródłem pożywienia w regionie i choć całkowita wydajność ich upraw rośnie, ze względu na szybki wzrost liczby ludności nie musi to prowadzić do istotnych zmian w ilości dostępnej żywności na osobę. Co ważne, podczas gdy w większości krajów o wysokich dochodach nastąpiła zmiana nawyków żywieniowych w kierunku diet bogatych w produkty pochodzenia zwierzęcego, prognozuje się, że nie wszystkie kraje w Azji Południowej pójdą w podobnym kierunku. Dobrym tego przykładem są Indie.

Emisje z rolnictwa

Całkowita emisja gazów cieplarnianych z rolnictwa i łańcucha dostaw żywności jest w dużej mierze zależna od diety i poszczególnych elementów łańcucha dostaw. W wielu krajach o niskich i średnich dochodach większość emisji i strat ma miejsce na wczesnych etapach łańcucha – w gospodarstwach, w czasie produkcji, podczas przechowywania i transportu – przede wszystkim ze względu na brak odpowiedniej infrastruktury. Stosunkowo niewiele strat następuje na późniejszych etapach łańcucha, tzn. w przetwórstwie, handlu detalicznym i gotowaniu.

Jednakże wraz ze zmianami w nawykach żywieniowych i infrastrukturze należy spodziewać się zwiększenia emisji na późniejszych etapach łańcucha dostaw żywności, gdyż więcej energii będzie potrzebne do chłodzenia, przechowywania, przetwarzania i transportu żywności. Ponadto wzrost zużycia energii i emisji nastąpi w przypadku zmiany diet na takie, w których produkty zwierzęce przeważają nad roślinnymi.

Wpływ zmian klimatu na ludzi

Zmiany klimatu i związane z nimi ekstremalne zjawiska pogodowe bez wątpienia będą miały poważny wpływ na mieszkańców Azji Południowej. Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (IPCC) przewiduje, że znacznie wzrośnie tam liczba klęsk żywiołowych związanych z obfitymi opadami deszczu. W wyniku rosnących opadów oraz przewidywanego wzrostu poziomu morza, tereny przybrzeżne, zwłaszcza gęsto zaludnione obszary delty Gangesu, będą bardzo narażone na ryzyko występowania wielkich powodzi spowodowanych przez wylewające rzeki i/lub morze.

W ostatnich latach przedmiotem wielu dyskusji była dostępność wody w krajach Azji Południowej, szczególnie dla ludności zależnej od wody pochodzącej z lodowców. Najnowsze badania wskazują, że z powodu rosnących temperatur topnienie lodowców będzie się zwiększać przynajmniej do 2050 roku. Oznacza to, że w połączeniu z przewidywanym wzrostem opadów dostępność wody w regionie w tym stuleciu raczej się nie zmniejszy.

Wpływ na uprawy

Zmiany klimatu, zwłaszcza zmiany temperatury i rozkładu opadów, będą miały znaczący wpływ na produkcję roślinną w Azji Południowej. Obszary, na których uprawiało się pewne rośliny, mogą stać się dla nich nieodpowiednie. Tym samym konieczne będzie wprowadzenie innych upraw lepiej przystosowanych do nowych warunków. Symulacje na temat przyszłego klimatu przeprowadzone przez naukowców sugerują, że przykładowo południowe i wschodnie części regionu staną się mniej odpowiednie dla uprawy fasoli, ale będzie ona w większym stopniu możliwa na północy. Z kolei w przypadku manioku, problemy z jego uprawą będą na północnych obszarach, ale przydatność innych części regionu do jego uprawy pozostanie na tym samym poziomie lub nawet wzrośnie.

Adaptacja do zmian

Dostosowanie się do wyższych temperatur i zmian rozkładu opadów będzie kluczem do poprawy bezpieczeństwa żywnościowego w regionie. Wśród sposobów radzenia sobie z wyższymi temperaturami ważne będą m.in. dywersyfikacja upraw, wprowadzenie odmian bardziej odpornych na ekstremalne zjawiska pogodowe, zastosowanie technik rolniczych oszczędzających wodę oraz rozwój agroleśnictwa. Aby poradzić sobie z nieregularnymi opadami, potrzebne będą wiarygodne i łatwo dostępne dla lokalnych rolników sezonowe prognozy pogody, rozpowszechniane na przykład przez telefony komórkowe. Ponadto niezbędne będzie wprowadzenie odmian roślin odpornych na zalewanie oraz odpowiednich systemów ubezpieczeń dla zagrożonych gospodarstw.

Ograniczanie emisji

W Azji Południowej do najważniejszych sposobów zmniejszania emisji z rolnictwa należeć będzie lepsze zarządzanie uprawami oraz wprowadzenie bardziej ekologicznych praktyk rolniczych, dzięki którym będzie można zwiększyć plony i magazynowanie dwutlenku węgla w glebie. Chodzi tu m.in. o sadzenie odpowiednich odmian roślin uprawnych, rozszerzenie płodozmianu oraz unikanie lub ograniczenie stosowania zaoranych i nieobsianych ugorów.

Obecnie wciąż brakuje informacji na temat emisji gazów cieplarnianych z różnych systemów upraw w Azji Południowej. Aby opracować odpowiednie strategie ograniczające emisje w rolnictwie konieczne jest bardziej dokładne oszacowanie i porównanie emisji z gospodarstw konwencjonalnych oraz gospodarstw stosujących techniki bardziej przyjazne klimatowi.

Kliknij w INFOGRAFIKĘ obrazującą tematy poruszone w tym artykule.



 
Nasi Partnerzy Amani Kibera Instytut Globalnej Odpowiedzialności Counter Balance Polska Akcja Humanitarna Grupa Zagranica Bankwatch Network Polska Zielona Sieć