Jak koncerny zaniżają swój zysk i unikają opodatkowania? [tax justice cz. 4]

W ciągu 20 lat zmienialiśmy system na naszych komputerach 7 razy. A międzynarodowy system podatkowy tkwi w miejscu od 100 lat! Nie stworzyły go najbiedniejsze państwa, tylko najbogatsze. Nic więc dziwnego, że nie chroni on interesów Malawi, zaś sprzyja biznesowi w Australii (przykładowe państwa). Jest po prostu niesprawiedliwy i czas to zmienić!

Skąd wziął się pomysł na unikanie podatków? Z potrzeby unikania podwójnego opodatkowania. Już w latach 20. XX wieku, kiedy najbogatsi przedsiębiorcy z Zachodu zakładali fabryki w krajach biedniejszych (np. plantacje kawy), nie chcieli płacić podatku zarówno w państwie produkcji, jak i w kraju sprzedaży. Problemem tym zajęła się Liga Narodów i ustanowiła trzy, podstawowe zasady, które panują do dziś. Po pierwsze, podatek powinien być zapłacony u źródła. Po drugie, spółki-matki i spółki-córki liczą swój zysk oddzielnie. Po trzecie, państwa same mogą ustalać jak ściągać podatki od międzynarodowych korporacji.

Współczesne korporacje mogą mieć wiele spółek-córek w różnych krajach w celach manipulacji. Dzięki skomplikowanej strukturze własnościowej mogą właściwie wybierać kraj, w którym zapłacą podatki. Stwarza to pole do prześcigania się w obniżaniu podatków.

Jak to się dzieje w praktyce
Nieetyczne koncerny mają kilka sposobów na unikanie opodatkowania, choć żadnego z nich nie polecamy:

  1. Jeśli produkt danej firmy nie jest fizyczny, tylko intelektualny, firma przenosi siedzibę do kraju (lub w przypadku USA do stanu) z korzystniejszym opodatkowaniem.
  2. Firma może zmienić swoją strukturę własnościową, aby nie była tak przejrzysta, licząc na to, że jeśli nie wiadomo kto powinien zapłacić podatek, to nie ma kogo pociągnąć do odpowiedzialności.
  3. Firma może zaniżać zyski, bo to od nich zależy podatek. Zysk to sprzedaż minus koszty, dlatego zawyżając sztucznie koszty lub obniżając sprzedaż, firmy unikają dużej części podatku. Niektóre z nich tworzą firmę-widmo w kraju z najprostszym procesem zakładania działalności i najniższym podatkiem, a następnie kupują od niej fikcyjne usługi (np. konsulting), albo sprzedają swoje produkty po zaniżonej cenie.

Jak koncerny zaniżają swój zysk?

  1. Własność intelektualna, patenty lub prawo do używania znaku towarowego przedsiębiorstwa należy do firmy zarejestrowanej w raju podatkowym. Przedsiębiorstwo wydaje miliony dolarów na zakup licencji od tej firmy. Dzięki temu wykazuje niższe zyski mimo, że nie zachodzi tu faktyczna wymiana dóbr czy usług. Własności intelektualne należą do niepowtarzalnych, więc często ich wartość ocenia się arbitralnie.
  2. Spółka należąca do międzynarodowej korporacji uiszcza "opłatę z tytułu zarządzania" siostrzanej spółce w raju podatkowym.
  3. Korporacja zakłada spółkę-córkę w raju podatkowym, a ta zakłada kolejną spółkę-córkę, która rozwija produkcję w kraju rozwijającym się. Spółka z raju podatkowego sprzedaje zamówione produkty z ogromnym zyskiem spółce-córce w biedniejszym kraju.
  4. Mamy dwie spółki-córki, jak w nr 3., ale spółka w raju podatkowym udziela pożyczki spółce w kraju rozwijającym się. Zdarza się, że pożyczka jest nawet siedem razy większa od kapitału kredytobiorcy. Koszty pożyczki są tak wysokie, że sprowadzają do minimum zobowiązanie podatkowe spółki w kraju, w którym odbywa się produkcja.
  5. Korporacja prowadząca produkcję w danym kraju, zakłada spółkę-córkę w raju podatkowym i sprzedaje jej swoje produkty po zaniżonej cenie, przez co nie wykazuje zysku. Spółka-córka sprzedaje towar dalej z zyskiem, jednak nie musi płacić podatku. Przykładem takiego działania przez lata była firma Glencore i jej kopalnia miedzi Mopani w Zambii.

Unikanie podatków to legalny, ale niesprawiedliwy sposób dla wielkich korporacji na to, aby mnożyć swój zysk i cieszyć inwestorów, podczas gdy mieszkańców i rządów krajów afrykańskich dalej nie stać na zapewnienie opieki medycznej czy innych podstawowych potrzeb w społeczeństwie. Inwestowanie w krajach globalnego Południa nie zawsze wiąże się z ich rozwojem i polepszaniem standardu życia mieszkańców. Dlatego światowi liderzy i społeczeństwo obywatelskie powinno monitorować działania wielkich spółek i oczekiwać od nich przejrzystości.

Przeczytaj pierwszy artykuł z serii:
"Czym jest sprawiedliwość podatkowa (tax justice cz.1)"

Zdjęcie tytułowe: Symbol podatku od wzbogacenia w grze Monopoly, fot. Philip Taylor, licencja CC BY 2.0, nie wprowadzano zmian.



 
Nasi Partnerzy Amani Kibera Instytut Globalnej Odpowiedzialności Counter Balance Polska Akcja Humanitarna Grupa Zagranica Bankwatch Network Polska Zielona Sieć